In de discussie over het racistische gehalte van Zwarte Piet missen eigenlijk veel feiten. Daarom heb ik voor iedereen in Nederland (voor- en tegenstanders van Zwarte Piet, racisten en allochtonenknuffelaars, man en vrouw, jong en oud) de grote Sinterklaas en Zwarte Piet Quiz gemaakt. Hoeveel weet jij precies van de oer-Hollandse traditie die nu zo onder vuur ligt?
Uitdaging: gok van te voren hoeveel van de zes vragen jij goed denkt te hebben! Schrijf jouw antwoorden op, de goede antwoorden staan samen met de uitleg onderaan de pagina.
1. Sinds wanneer zijn we gestart met het vieren van Sinterklaas?
a. Rond de 20e eeuw
b. Rond de 2e eeuw
c. Rond de 14e eeuw
d. Rond de 6e eeuw
2. Hoe vaak is de Sinterklaasviering veranderd?
a. Nog nooit. Het feest is altijd hetzelfde gebleven
b. Een keer, toen Zwarte Piet werd ingevoerd
c. Verschillende keren, het is onbekend hoe vaak
3. Welke van deze wonderen en goede daden zijn door Sint Nicolaas verricht? (Hint: Drie zijn er goed, twee zijn er fout)
a. Sint Nicolaas voorkwam een hongersnood door zakken graan in de haven van Myra te vermenigvuldigen
b. Een schip dreigde te zinken in een storm, de zeelieden riepen Sint Nicolaas aan en hij liet de storm direct verdwijnen, waardoor de zeelieden de ramp overleefden
c. In Spanje bevrijdde hij Afrikaanse slavenkinderen die naar Europa werden gebracht. Ze konden voor hem onder goede omstandigheden werken.
d. Hij gaf drie hoeren geld, zodat ze een bruidsschat hadden en konden trouwen. Hij gooide het geld voor ze door een raam, en hier komt de traditie van strooigoed vandaan
e. De staf van Sint Nicolaas heeft magische krachten en kan zieke mensen genezen.
4. Wat is de band tussen Spanje en Sint Nicolaas?
a. Hij is er geboren
b. Hij heeft er gewoond
c. Hij is er begraven
d. Sint Nicolaas heeft helemaal niets te maken met Spanje
5. Sinds wanneer hoort Zwarte Piet bij het Sinterklaasfeest?
a. Al vanaf het begin
b. Sinds 1850
c. Sinds de Middeleeuwen
d. Vanaf de Tweede Wereldoorlog
6. Sinds wanneer zijn er bezwaren tegen Zwarte Piet?
a. Sinds Quinsy Gario in 2011 het kunstproject ‘Zwarte Piet is racisme’ startte
b. Sinds de Surinaamse gemeenschap in 1981 de actie “Sinterklaas vieren zonder Zwarte Piet” lanceerde
c. Sinds Zwarte Piet verboden werd in Wanroij in 1963
d. Sinds donkere mensen in Nederland in de jaren ’30 met stenen werden bekogeld omdat kinderen dachten dat ze Zwarte Piet waren.
Hoeveel vragen denk jij goed te hebben? Lees onderstaand de antwoorden!
1. Sinds wanneer zijn we gestart met het vieren van Sinterklaas?
Sinterklaas werd in de 4e eeuw geboren, dus antwoord b is sowieso fout; Sint Nicolaas bestond toen nog niet. In de 6e eeuw werd hij heilig verklaard, en in 550 werd de eerste kerk aan hem gewijd, in Istanbul. De goedheiligman werd toen voornamelijk vereerd door Grieken en Russen, maar via Italië werd hij ook in West-Europa bekend. In 1300 verscheen de Legenda Aurea, een verzameling legendes over Sint Nicolaas. Vanaf dat moment werd hij steeds populairder in Europa en uit archiefstukken blijkt dat in 1427 in de Sint Nicolaaskerk in Utrecht mensen hun schoen zetten en daar cadeaus in kregen. Het is niet aannemelijk dat er voor 1300 veel aan Sinterklaasvieringen werd gedaan in West-Europa. Het goede antwoord is daarom c. vanaf de 14e eeuw.
2. Hoe vaak is de Sinterklaasviering veranderd?
Het goede antwoord is c. De Sinterklaasviering is heel vaak veranderd, hoe vaak precies weet niemand. Onderstaand wat opvallende wijzigingen op een rij;
– Zwarte Piet is er pas sinds 1850
– In de Middeleeuwen werd Sinterklaas gevierd met Sint-Nicolaasmarkten, het was dus een publiek feest voor buiten, niet een gezinsfeest voor binnen
– In de Middeleeuwen gingen jongens verkleed als bisschop langs de deur, om te bedelen voor arme mensen
– Pakjesavond wordt pas sinds het einde de 2e Wereldoorlog gevierd, sindsdien trekken we ook lootjes en maken we suprises. Tot die tijd werd er alleen op 5 december een schoen gezet, inmiddels doen we dat vanaf november al.
– Op Sinterklaas werd de heilige Sint Nicolaas vereerd, iedereen wist dat hij dood was en dat de cadeautjes van andere mensen kwamen. Pas sinds een jaar of 80 maken we onze kinderen wijs dat Sinterklaas nog leeft en zelf langskomt.
3. Welke van deze wonderen en goede daden zijn door Sint Nicolaas verricht?
Goed: a, b en d
Fout: c en e.
Sint Nicolaas is tijdens zijn leven nooit in Spanje geweest, en heeft nooit iets te maken gehad met (zwarte) slaven of knechten. Wél gooide hij geld door het raam van drie hoeren naar binnen, zodat ze konden stoppen met hun beroep en een bruidsschat hadden om te kunnen trouwen en als eerzame burgers door het leven te gaan. Zijn staf heeft geen magische krachten, maar Sint Nicolaas worden wel helende krachten toegeschreven.
4. Wat is de band tussen Spanje en Sint Nicolaas?
Het goede antwoord is d. Sint Nicolaas heeft niets te maken met Spanje, en er is geen enkel bewijs dat hij er überhaupt ooit is geweest. Sint-Nicolaas werd geboren in Patara (Turkije), woonde in Myra (ook in Turkije) en was daar bisschop. Hij werd begraven in Myra, maar 500 jaar na zijn dood werden zijn overblijfselen naar Bari (Italië)gebracht en daar herbegraven. Wel verscheen er in 1810 een pamflet met daarop een gedicht over Sint Nicolaas die van Amsterdam naar Spanje reist om daar sinaasappelen te halen. In 1850 publiceerde Jan Schenkman een boek waarin niet alleen voor het eerst Zwarte Piet voorkwam, maar ook te lezen stond dat Sint Nicolaas een bisschop was uit Spanje.
5. Sinds wanneer hoort Zwarte Piet bij het Sinterklaasfeest?
Antwoord b is het goede antwoord. Tot 1850 had Sint Nicolaas niets te maken met knechten, slaven, moren, schoorsteenvegers en/of negers. In 1850 is Zwarte Piet verzonnen door de schrijver Jan Schenkman. Lees hier meer en bekijk de originele prenten uit zijn boek.
6. Sinds wanneer zijn er bezwaren tegen Zwarte Piet?
a, b en c zijn allemaal echt gebeurd, maar de eerste (zwakke) tegengeluiden stammen uit de jaren ’30. Er waren toen nog amper donkergekleurde mensen in Nederland, en er is een geval geregistreerd waarbij een man van Surinaamse afkomst met stenen werd bekogeld omdat kinderen hem aanzagen voor Zwarte Piet. De protesten werden in de jaren ’60 en ’70 luider, met als dieptepunt de Sinterklaasviering in Wanroij in 1963. Op aanraden van de hoofdonderwijzer had Sint toen alleen witte knechten, en werd de inkomst verstoord door mensen die zich verkleed hadden als Zwarte Piet en de witte knechten in de zak probeerden te stoppen. Van deze bizarre intocht zijn onlangs zeldzame beelden gevonden.
Meer lezen / bronnen
Voor het maken van deze quiz is uitgebreid bureau-onderzoek gedaan. Internet staat vol met onzin, maar over Sint Nicolaas zijn betrouwbare bronnen te vinden. Onderstaand een aantal op een rij;
Saint Nicholas Center | Saint Nicholas: Wonderworker
Kennislink | De geschiedenis van Sint-Nicolaas
DBNL | Cultuur en migratie in Nederland. Veranderingen van het alledaagse 1950-2000
NPO Geschiedenis | De herkomst van Sinterklaas
NPO Geschiedenis | Wanroij 1963: hoofdonderwijzer eist witte knecht voor Sint
Meertens Instituut
