Na het verschijnen van zijn debuutroman, kreeg Mano Bouzamour (1991) het zwaar te verduren. Hij werd verstoten door een deel van zijn familie en de Marokkaanse gemeenschap had behoorlijke kritiek op zijn boek, hij zou zijn ouders beledigen en zijn afkomst verloochenen. Maar waar ik weinig mensen over hoor is de inhoud, is De belofte van Pisa naast controversieel ook een goed boek?
Op de basisschool krijgt Sam (kort voor Samir Zafar) het advies van zijn juf om naar het vmbo te gaan. Uit zijn Cito-toets blijkt echter dat Sam de intelligentie heeft om naar het vwo te kunnen. Dus legt hij het advies van zijn juf naast hem neer, en gaat hij samen met zijn broer en de kompaan van zijn broer, Soesi, naar de open dag van het Hervormd Lyceum Zuid, een van de meest chique (en blanke!) scholen in Amsterdam.
Sam wordt aangenomen, en is – naast de schoonmaker – de enige Marokkaan op school. Zijn broer en Soesi nemen hem mee naar ijssalon Pisa, om dit heugelijke feit te vieren. Bij Pisa moet Sam aan zijn broer beloven dat hij zijn best doet en zijn broer belooft Sam te helpen, hij wil voorkomen dat Sam net als hij zijn school niet afmaakt en op het criminele pad terecht komt.
De belofte van Pisa is amper uitgesproken, als Sam zijn broer en Soesi opgepakt worden. De twee moeten zes jaar de gevangenis in, en dit betekent dat Sam er alleen voor staat. In tegenstelling tot wat zijn broer had beloofd, is hij er niet om Sam te helpen met zijn huiswerk.
De komende zes jaar zijn verwarrend. Sam mist zijn broer, en hij komt opeens in een heel andere wereld terecht; een witte en rijke wereld. En pas in die wereld valt het Sam op dat hij ‘anders’ is, omdat mensen hem daar continu op wijzen. Zelf staat hij niet zoveel stil bij zijn identiteit, dus als de ouders van Evelien hem vragen of hij zich nou Nederlands of Marokkaans voelt, weet hij niet wat hij moet antwoorden.
En dat is de kern van De belofte van Pisa. Mano Bouzamour brengt Sam steeds in situaties waarin hij moet kiezen; feestjes in villa’s, of hangen in het buurthuis. Nederlands of Marokkaans. Studeren of klieren. Kyra of Evelien. Piano spelen of rap luisteren. En de keuzes vallen Sam zwaar, omdat keuzes altijd consequenties hebben.
Maar het lukt hem. Met enige vertraging weet hij zijn vwo-diploma te halen en om de feestvreugde te verheugen, komt zijn broer weer vrij. Hij haalt hem samen met zijn beste vriend Ysbrand op, in de BMW cabrio van de vader van Ys. De scène waarin de twee broers elkaar in de armen vallen, is een van de mooiste in het hele boek.
Helaas duurt de vreugde niet lang. Sam is het inmiddels gewend om op zijn eigen benen te staan en heeft geen zin om zich weer als de kleine broer op te stellen. Hierdoor komt het verhaal in een stroomversnelling, wat eigenlijk heel fijn is. Bijna 180 pagina’s heeft Sam zich zonder zijn broer moeten redden en kabbelt het verhaal een beetje voort. En dan blijkt ook dat Bouzamour een beginnende auteur is en De belofte van Pisa geen volwassen roman.
De belofte van Pisa is een klassiek coming of age verhaal, dus het is logisch dat Bouzamour puberale thema’s behandelt. Helaas worden deze ook erg puberaal opgeschreven – zoals een tenenkrommende seksscène waar elke puberjongen van droomt – en ontbreekt her en der de diepgang. Sommige motieven van Sam worden heel duidelijk uitgeschreven, en naar andere kun je alleen maar gissen.
Ondanks deze kritiek heeft Bouzamour goed werk geleverd, voornamelijk omdat duidelijk naar voren komt dat het ‘Marokkaans zijn’ voor Sam geen echt thema is, maar des te meer voor de blanke mensen om hem heen. Sam zoekt alleen maar naar liefde, erkenning en avontuur. Hierdoor kunnen twee mensen hetzelfde boek lezen en het elk compleet anders ervaren; de een leest over een jongen van het vwo die piano speelt, zich bezig houdt met meisjes en op zoek is naar een rolmodel, de ander ziet een Marokkaans schoffie die zich los weet te worstelen van zijn beklemmende cultuur, herrie schopt en tegen wil en dank iets van zijn leven probeert te maken.
De belofte van Pisa van Mano Bouzamour krijgt drie van de vijf roze kogels, en ik ben heel erg benieuwd hoe deze jonge auteur zich verder gaat ontwikkelen.
Wil jij De belofte van Pisa lezen? Via deze link bestel je het boek bij Bol.com.
