Het lijkt een suffe weekendbesteding om een roman van 535 pagina’s te lezen over een IJslandse kunstenares op leeftijd, die steeds ouder wordt. Gelukkig bleek dat geenszins het geval, want dit boek is een van de fijnste dat ik de laatste tijd heb gelezen.
Kunstenares Karitas Jónsdóttir heeft het niet makkelijk. Vanwege haar uitzonderlijke tekentalent mocht ze in Denemarken naar de kunstacademie. Eenmaal afgestudeerd en weer terug in IJsland was ze vastberaden een groot kunstenares te worden. Inmiddels is ze van middelbare leeftijd en woont in een klein dorpje, waar ze vooral bekend staat om de mooie decors die ze schildert voor de toneelclub.
Ze is getrouwd met de knappe Sigmar, een succesvolle kapitein met een eigen rederij. Hij is allicht een van de rijkste en meest geliefde mannen in IJsland, maar Karitas ziet hem nooit. Ze hebben samen vier kinderen gekregen, maar Sigmar zat meestal op zee. Als ze tijdens een van zijn vaartochten een inzinking krijgt nadat een van haar kinderen overlijdt, worden de overige kinderen ‘afgepakt’. Haar dochter Halldóra wordt opgevoed door haar strenge zus Bjarghildur en wil inmiddels niets meer met haar echte moeder te maken hebben. Haar twee jongens komen haar af en toe nog opzoeken, maar een warme band hebben ze niet echt.
Ook al weet ze dat ze te oud is en te geïsoleerd heeft geleefd om op de hoogte te zijn van wat er gaande is in de kunstwereld, ze besluit toch een expositie te organiseren in Reykjavik. Haar werken verkopen zowaar en ze krijgt gemengde kritieken. In een opwelling besluit ze dan ook om naar Parijs te gaan en alsnog al haar dromen werkelijkheid te laten worden. Vlak voor haar vertrek staat plots haar zoon Sumarlið met zijn dochtertje Silfá voor de deur. Sumarlið gaat net als zijn vader varen en de moeder van zijn kind is naar Amerika vertrokken. Of Karitas voor twee jaartjes op Silfá wil passen.
Ook al wil ze dolgraag haar zoon helpen en haar kleindochter leren kennen, dit zou de tweede keer worden dat haar plannen in het water vallen omdat ze voor een kind moet zorgen. Ze probeert de kleine Silfá onder te brengen bij haar familie, maar iedereen zegt nee. Behalve Bjarghildur. De kleine Silfá is echter zo bang voor deze vrouw, dat Karitas besluit met Silfá naar Parijs te gaan.
De twee hebben een arm maar goed leven in Parijs. Ondanks de zorg voor Silfá lukt het Karitas toch om te schilderen en ze houdt een aantal succesvolle exposities. Na twee jaar staat echter Sumarlið op de stoep, hij wil zijn dochter terug. Karitas weigert de kleine Silfá mee te geven, maar met behulp van Sigmar lukt het Sumarlið toch om zijn dochter mee terug te nemen naar IJsland.
Karitas stort in en vertrekt naar New York, waar ze nog meer succes krijgt. Als ze jaren later terugkeert naar IJsland, heeft ze haar doel bereikt. Ze is een beroemde kunstenares geworden, maar tegen welke prijs?
Karitas is aan het begin van de twintigste eeuw geboren en terwijl ze volwassen wordt, probeert ze zich met erg veel pijn en moeite te ontworstelen uit de traditionele vrouwenrol. Ze wil niet thuis zitten en zorgen, ze wil werken en reizen. Naarmate de tijd verstrijkt, wordt haar strijd makkelijker. In de jaren ’70 wordt haar kunst omarmd door de feministische vrouwenbewegingen in Amerika en op het vasteland van Europa. In deze roman wordt duidelijk uiteengezet hoezeer zaken zijn veranderd in de twintigste eeuw. Maar ook al verandert de wereld en ben je een beroemd kunstenares, je familie bepaalt voor een groter gedeelte wie je bent en wat je doet.
Karitas heeft een onconventioneel huwelijk (zo weigert ze te scheiden van Sigmar omdat ze dan de helft van zijn kapitaal krijgt en dat wil ze pertinent niet), is een onconventionele moeder en is een beetje het zwarte schaap van het gezin.
Juist hierdoor is het verhaal van Karitas geweldig om te lezen. Ondanks de ietwat gezapige titel ‘Hart van vuur en ijs’ is deze roman scherp, indrukwekkend, leerzaam en boven alles ontzagwekkend mooi geschreven. Deze roman krijgt dan ook het maximale aantal roze kogels; vijf stuks.
