Toen ik De kinderhater uit had, werd ik boos. Heel boos. Niet omdat ik een matig boek had gelezen, maar omdat het boek zoveel beter had kunnen zijn. Dit is geen verwijt aan het adres van debuterend auteur Guido den Aantrekker, maar aan dat van uitgeverij Nijgh & Van Ditmar.
Verwachtingsmanagement
Guido den Aantrekker is roddeljournalist (“onthullingsjournalist”) voor de Story, en werd een semi-BN’er toen Daphne Deckers hem aanviel en een champagneglas op zijn kin stuk sloeg. Van zijn debuut verwacht ik dus niet hetzelfde als van een boek van Murakami of Kees ’t Hart. Ik verwacht korte leesbare zinnen en eenvoudig taalgebruik, geen lange parelzinnen die je aan het denken zetten over de diepere zaken des levens.
Maar de cover en achterflap vond ik veelbelovend, en ik verwachtte een lekker boek over de avonturen van een kinderhatende roddeljournalist (pardon, onthullingsjournalist). Want daar gaat De kinderhater over; Tycho is tegen de veertig, verstokt vrijgezel en vindt het maar niets dat zijn vrienden allemaal een vrouw en kinderen hebben. Voor hem hoeft dat absoluut niet. Hij verdient bakken met geld met zijn onthullingen over BN’ers (politicus gaat vreemd! Presentator gaat scheiden!) en geniet van het rondneuken.
Maar dan ontmoet hij Faye. Hij kent haar nog van school en ze is behoorlijk leuk opgedroogd. Maar Faye heeft een kind. En wil nog een kind. Van Tycho. Als Faye zwanger wordt heeft Tycho gemengde gevoelens, maar uiteindelijk is hij toch heel erg blij. En dan blijkt na vijf maanden dat hun kindje dood is. Een heftig thema, wat in combinatie met het oppervlakkige beroep van Tycho toch een aardig boek op kan leveren. Fijne lectuur, waar je je prima een zondagavond mee kunt amuseren.
Het geweer van Tsjechov
De kinderhater heeft een klassieke chronologische opbouw. In hoofdstuk 1 vertelt Tycho wie hij is en wat hij doet, in hoofdstuk 2 vertelt hij hoe ontzettend luxe hij woont in Amsterdam en wie zijn buren zijn, in hoofdstuk 3 vertelt hij over zijn jeugd en die van zijn ouders, in hoofdstuk 4 vertelt hij wie zijn beste vrienden zijn (die nu saai zijn, want ze hebben kinderen en wonen buiten de ring), in de volgende hoofdstukken neukt hij wat wijven en vertelt hij over zijn beste vriendin Zenna, en pas in hoofdstuk 10 ontmoet hij Faye.
Hierdoor heeft het verhaal een hoog ‘en toen, en toen, en toen’ gehalte, maar dat geeft niet. In het debuut van Guido den Aantrekker verwacht ik ook geen subtiele verwijzingen naar het verleden die zijn gedrag in het nu verklaren, alles wordt gewoon letterlijk verteld. Prima. Dus in hoofdstuk 3 snapt zelfs de meest simpele lezer al dat Guido moeite heeft met relaties omdat zijn ouders zijn gescheiden. Een origineel thema? Nee. Is het logisch en aannemelijk? Ja.
Maar!
Anton Tsjechov zei ooit; “Als in de eerste scène een geladen geweer voorkomt, moet deze in de tweede of derde scène afgaan. Als het geweer niet afgaat, heeft het ook niets te zoeken in die eerste scène.”
Hiermee bedoelde Tsjechov te zeggen dat alle informatie die gegeven wordt, moet bijdragen aan het verhaal.
“Ja maar Judith, je gaat het bij een boek van een roddeljournalist toch niet over dode Russische schrijvers hebben??”
JAWEL! Want dit is een heel simpele regel, die opgaat voor alle lectuur en literatuur. Dus als ik in een hoofdstuk lees dat de moeder van Tycho mank is en door zijn vriendjes uitgescholden werd, verwacht ik dat dit terug komt. Maar nee. Er wordt niets gezegd over wat voor impact dit op Tycho had. Later in het boek komt zijn moeder nog een paar keer voorbij, en er wordt niet eens melding van gemaakt dat ze moeilijk loopt. Wat moet ik als lezer dan met die informatie?
En juist doordat het boek begint met -achteraf gezien dus overbodige- informatie, duurt het heel erg lang voordat De kinderhater interessant wordt. Pas op pagina 147, als blijkt dat het kindje van Tycho en Faye overleden is, ga je pas echt meeleven met de hoofdpersonages. En het boek heeft maar 252 pagina’s.
Luie redacteur?
Natuurlijk had het boek niet geopend kunnen worden met de dood van Olivier en moet je eerst de personages leren kennen. Maar de opbouw van de karakters is erg matig. Den Aantrekker vertelt netjes hoe oud iedereen is, waar ze wonen, wat voor meubels ze hebben en wat voor werk ze doen, maar wie ze zijn komt niet echt naar voren. Als Faye en Tycho verliefd op elkaar worden, laat hij ze aan elkaar vertellen dat ze verliefd zijn. En da’s maar goed ook, anders was je er als lezer nooit achter gekomen.
Want waarom Faye zo ontzettend verliefd is op Tycho, en waarom Tycho dankzij Faye van gedachten verandert over het vaderschap, wordt niet duidelijk.
And again, van zo’n schrijver verwacht je ook niet dat hij de motieven van de hoofdpersonages subtiel weer weet te geven, waardoor je als lezer met ze mee gaat leven, maar hier had echt meer ingezeten.
Dit neem ik Den Aantrekker niet kwalijk, dit is zijn eerste boek, maar de redacteur van uitgever Nijgh & van Ditmar wel. Want Den Aantrekker kan heus wel aardig schrijven, dat bewijst hij in de hoofdstukken waarin Tycho met de zoon van Faye optrekt, en in de hoofdstukken waarin Olivier dood ter wereld komt. Ook het afscheid in het crematorium is sterk, en daarna kakt het boek weer in.
Als de redacteur Den Aantrekker beter had begeleid, hem sneller zijn punt had laten maken, was De kinderhater een veel sterker boek geweest. En dat is mijns inziens de taak van een redacteur; de auteur ondersteunen om het verhaal zo sterk mogelijk neer te zetten. Dat geldt niet alleen voor de redacteur van Haruki Murakami en A. F. Th van der Heijden, maar juist ook voor redacteuren die lectuurschrijvers moeten begeleiden.
En daarom werd ik zo boos na het lezen. Mensen uit het boekenvak klagen vaak dat Nederlanders niet genoeg lezen, maar als je matige boeken aflevert, snap ik wel dat ze niet verkopen. Nogmaals; ik betoog niet dat het literaire gehalte van de kinderhater tegenvalt, maar als de redacteur en Den Aantrekker de doodlopende zijsprongen hadden geschrapt of mooi rond hadden geschreven, had het boek veel beter kunnen zijn.
Waarom heeft de redacteur verzuimd Den Aantrekker bij ieder hoofdstuk te vragen wat precies de kern is van het hoofdstuk? Waarom heeft de redacteur niet de simpele vraag gesteld “waarom is het van belang dat de lezer dit weet”? Waarom worden in de eerste hoofdstukken de buren van Tycho uitgebreid beschreven, terwijl deze vervolgens helemaal niet meer voorkomen in het boek? (Ja een keer, Tycho rijdt langs bij zijn oude appartement en ziet dat zijn buren niet thuis zijn. OKAY BOEIEND!)
En waarom vond de redacteur het okay om in een van de laatste hoofdstukken opeens te beginnen over een heftige gebeurtenis uit de jeugd van Tycho, terwijl uit de eerdere hoofdstukken helemaal niet blijkt dat hij hiermee zit of ooit nog aan terug denkt?
En wie heeft deze dialoog en de manier waarop deze wordt weergegeven goedgekeurd?! (Spoiler: alle dialogen tussen de vrienden zijn zo letterlijk opgeschreven.)
Ralph: ‘Cheers, mates!’
Ingmar: ‘Het leven zuigt, echt.’
Ik: ‘Ja. Nou ja, niet altijd, maar nu wel.’
Spoiler: het kindje komt dood ter wereld
Net zo onbegrijpelijk vind ik dat al op de achterflap wordt verteld dat Olivier dood ter wereld komt. In dit geval is het nogal een spoiler van formaat, want als Faye trots vertelt dat ze zwanger is, weet je als lezer immers al dat de zwangerschap wel heel dramatisch afloopt.
En als dit drama pas over de helft van het boek gebeurt, is het niet heel erg spannend meer.
Nu is het (helaas) zo dat De kinderhater autobiografisch is, Den Aantrekker en zijn vriendin hebben dit echt meegemaakt. En allicht daarom zijn de hoofdstukken over de geboorte van Olivier zo sterk, Den Aantrekker hoeft immers niets te verzinnen, maar weet uit ervaring wat je dan denkt en voelt.
Juist die echtheid mist in de rest van het boek. Tycho en Faye blijven van bordkarton, Tycho is een seksist die een hekel heeft aan wijven (daarom is het ook zo’n gemiste kans dat het karakter van Faye niet wat beter is beschreven, waarom heeft hij voor haar wél respect?) en zijn rouwproces is matig beschreven.
Als je als lezer niet al had geweten dat Olivier dood ter wereld zou komen, zou de impact van die hoofdstukken misschien wat groter zijn. Maar goed, misschien is het wel algemeen bekend dat Den Aantrekker een kindje heeft verloren en daarom besloten is deze spoiler al op de achterflap te zetten.
Antonie Kamerling
Nu hoeft een spoiler niet per se afbreuk te doen aan een boek. Iedereen die Toen ik je zag van Isa Hoes heeft gelezen, wist immers dat Antonie Kamerling aan het einde van het boek zelfmoord zou plegen. Maar in dat boek draagt ieder hoofdstuk bij aan het verhaal, en worden niet pagina’s vol irrelevante informatie volgepend.
Toen ik je zag is een prachtig eerbetoon aan Kamerling, en zo had De kinderhater een prachtig eerbetoon aan Olivier kunnen zijn. En ook daarom was ik boos. Dan besluit je dus een boek te schrijven over zo’n heftige gebeurtenis in je leven, en word je niet eens goed begeleid door je uitgeverij.
Gemiste kansen
De kinderhater is een feest van gemiste kansen. De paar sterke hoofdstukken die erin zitten, onderstrepen dit. Want Den Aantrekker kan hartstikke smeuïg schrijven, en bij vlagen komen zijn personages opeens wel tot leven een leef je met ze mee. Je gniffelt als Tycho op vakantie gaat naar een Spaans kinderparadijs en opeens weer weet waarom hij kinderen haat, en valt toch even stil als de geboorte van Olivier wordt beschreven.
De grootste gemiste kans is echter het einde. Het idee is goed, de uitvoering is matig. Want als in zo’n boek op de laatste pagina opeens een geladen geweer gepresenteerd wordt, weet je toch al dat deze niet afgeschoten wordt.
Zonde.
Wil jij De kinderhater van Guido den Aantrekker toch lezen? Via deze link kun je het boek bij Bol.com bestellen.
Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar
252 pagina’s
Oktober 2014
