Rouwen doet iedereen op zijn eigen manier. Er zijn geen regels. Het is een proces waar je doorheen gaat. Dat klinkt helder. Het is alleen niet helder. Rouwen is troebel. Het zit vol onverwachte emoties, melancholische herinneringen, verscheurend verdriet en keiharde kutheid. Rouwen is klote. Daarom 7 handvatten die je kunnen helpen bij je eigen kloterige rouwproces.
7 handvatten voor een iets minder kloterig rouwpoces
Met de 7 handvatten zeg ik niet dat ik alles weet of dat ze dé manier vormen om met je verlies en verdriet om te gaan. Ik baseer alles op mijn eigen ervaringen van toen en sinds mijn vader overleed. Hopelijk helpt het je of vind je steun. Als je rouwt voel je je soms ontzettend eenzaam en onbegrepen en dat is niet (altijd) nodig.
1. Accepteer dat het leven van anderen doorgaat
De nieuwigheid van je verdriet is er na een paar maanden af. De schouders waarop je uithuilde, richten zich weer op hun eigen leven. Dat kun je ze niet echt kwalijk nemen. Jouw rouwproces is nu begonnen, maar het leven gaat door. Zij die je verdriet niet direct voelen gaan eraan voorbij, net zoals jij dat andersom ook doet (of deed).
2. Respecteer, maar heb wel schijt aan de angst voor groot verdriet
Mensen vinden het lastig om te gaan met mensen met groot verdriet. Denk dus niet dat je niet verdrietig mag zijn of dat er een soort tijdslimiet aan zit. Je mag eerlijk zijn over hoe het met je gaat, zeker als je tegen vrienden spreekt. En als er dan een sufkut zegt dat je het verlies moet accepteren of vindt dat je huilperiode zo onderhand wel voorbij is dan zou ik deze persoon verzoeken eens flink met het hoofd tegen de muur te slaan.
3. Waardeer de interesse, ook al is het knullig
Het is lastig het juiste te zeggen tegen iemand die rouwt. Dat weet je misschien zelf nog. Wat je nu ook weet is dat het best pijnlijk kan zijn als iedereen voorbij lijkt te (willen) gaan aan je verdriet en je rouwproces. Ik kan nog weleens geïrriteerd raken van een vraag als: “Hoe is het nou? Met je vader en zo?” Het liefste reageer ik dan met: “Wat denk je zelf? Super goed, man. Helemaal happy dat ‘ie dood is.” Maar zo bedoelen ze het niet. Ze willen laten zien dat het ze wat kan schelen en dat ze betrokken zijn. Dat is gewoon lief.
4. Praat over zijn/haar leven en zwijg niet over de dood
Het ophalen van herinneringen en het praten over zijn of haar het leven kan heel therapeutisch werken en helpen bij de verwerking. Maak er ook geen geheim van dat je het hebt over iemand die niet meer leeft (als het relevant is om dit erbij te vermelden). Waarom zou je eromheen draaien? Zolang je geen geheim maakt van je verlies kunnen anderen je gemakkelijker steunen. Dat is alleen maar fijn.
5. Gedenk op je eigen manier
Gedenken is een belangrijk ritueel tijdens het rouwproces. Hoe je het doet bepaal je natuurlijk zelf. De één wil een graf, de ander heeft genoeg aan herinneringen. Ik zet een foto tussen de Buddha’s en brand kaarsjes. Neem de tijd, de rust en kies momenten en plekken om je geest de ruimte te geven om je verdriet en verlies te verwerken. Doe jij het liever kontkrabbend op de bank tijdens de reclame? Ook goed.
6. Steun anderen in hun rouwproces en respecteer je eigen
Wanneer een dierbare overlijdt ben je vaak niet de enige die verdriet heeft. Steun geven aan elkaar is ontzettend belangrijk, maar kan ook net zo zwaar zijn. Iedereen heeft tenslotte zijn eigen verdriet en rouwproces. Bied daarom steun zoveel als je kunt, maar zorg er ook voor dat je steun krijgt.
7. Blijf vieren en genieten
Stop niet met leven omdat het leven van een ander stopte. Probeer de mooie kanten te blijven zien. Zet jezelf niet op slot, maar blijf open om geroerd te raken. Vier pijnlijke momenten met extra slingers en geniet van de herinnering aan die onvervangbare liefde in je leven.
Weet jij nog meer handvatten waar anderen wat aan kunnen hebben of wil je jouw ervaringen delen? Zet het hieronder in de reacties.
Afbeelding: The Widow – Anders Zorn 1860 – 1920