Het is oktober. De dagen worden korter, de blaadjes vallen van de bomen en de eerste pepernoten en chocoladeletters zijn al gesignaleerd in de supermarkt. Dus is het ook weer tijd voor mijn favoriete nieuwe traditie; de Zwarte Piet is wel/geen racisme discussie.
Vorig jaar beschreef ik in dit stuk vier goede redenen om de Sinterklaasviering af te schaffen. We liegen kinderen massaal voor, kinderen gaan kapot van Sinterklaasstress, surprises maken is de hel en we slaan elkaar de hersens in over het al dan niet racistische gehalte van Zwarte Piet.
Ik vind het een leuke discussie om te voeren, vooral omdat normaliter verstandige volwassenen opeens de grootste onzin verkondigen. Speciaal voor hen – om de discussie wat meer diepgang te geven – heb ik wat feiten over ons vrolijke volksfeest op een rij gezet.
“Zwarte Piet is geen neger, maar hij is zwart doordat hij door de schoorsteen komt”
Het zou prima kunnen dat Piet zijn kleur heeft de danken aan roet. Maar volgens mij krijg je geen kroeshaar, dikke rode lippen, slavenoorbellen en -armbanden van door schoorstenen kruipen. En ook is het opvallend dat Piet helemaal zwart is (“van het roet”) maar zijn prachtige pak is helemaal schoon.
En terwijl Sint echt heeft bestaan, is Zwarte Piet in 1850 door Jan Schenkman bedacht, die toen een mooi boekje publiceerde over Sint Nicolaas en zijn knecht. Tot 1850 had Sint Nicolaas geen knecht. Door de eeuwen heen werd het feest wel al gevierd, maar besefte iedereen zich terdege dat de man al dood was (en dat de cadeautjes dus gewoon van vader en moeder kwamen), en zwarte knechten had hij niet. Maar dankzij Schenkman geloven we nu dat Sint uit Spanje komt, met een lading zwarte knechten en een stapel cadeaus.
Schenkman rept met geen woord over roet. Wel zegt hij letterlijk dat de knecht een zwarte kleur heeft. En de knecht strooit snoepgoed door de schoorsteen, maar zelf kruipt hij er nooit in. En als je naar de prenten kijkt uit het boek, kun je maar één conclusie trekken; die knecht is een neger.
Prenten uit het oorspronkelijke boek van Schenkman uit 1850. Hier kun je alle prenten bekijken en het hele boek lezen.
Prenten uit de versie van het boek uit 1907, getekend door Petrus van Geldorp. Hier kun je alle prenten bekijken.
Feit: Zwarte Piet is een neger, en bedacht door Jan Schenkman in 1850. Zeggen dat Piet zwart is van het roet, is onzin.
“Maar in het liedje zegt hij toch zelf ‘ook al ben ik zwart als roet, ik meen het wel goed’, dan is het toch geen neger?”
Even een lesje Nederlands; ‘zwart als roet’, betekent dat je net zo zwart bent als roet. Niet dat je zwart bent door het roet. Eigenlijk zingt Piet hier dus ‘ja okay, ik ben zwart en dat is eng en gevaarlijk, maar ík ben wel te vertrouwen, want ik heb goede bedoelingen’.
“Maar maakt dat Piet dan racisme?!!?”
Sinterklaas heeft echt bestaan en was een Turkse bisschop. Op 6 december 342 overleed hij. In de 13e eeuw krijg hij officieel zijn naamdag op 6 december en sindsdien wordt het sinterklaasfeest in verschillende vormen gevierd; die altijd pasten bij de tijdsgeest.
Piet is een verzinsel van Jan Schenkman. In de tijd van Schenkman was het nog bon ton om te denken dat negers inferieur waren. De moderne Zwarte Piet is dan ook een stereotype van hoe wij intelligente blanken destijds tegen negers aankeken. Piet praat gebrekkig Nederlands, is een beetje dom en moet door een blanke man aangestuurd worden.
Dus ja; Zwarte Piet is racistisch. Behalve als je nog in 1850 leeft, dan is het helemaal okay om negers zo neer te zetten. Goed bedoeld en gezellig racisme is óók racisme.
“Maar het is traditie! We vieren Sinterklaas altijd al zo! Buitenlanders moeten Nederlandse tradities met rust laten!”
Euh, lees je nou helemaal niets van wat ik typ? We hebben Sinterklaas ruim 500 jaar gevierd zonder zwarte slaven, en pas 163 jaar mét de malle Piet. En daarnaast is Sinterklaas helemaal geen Nederlandse traditie (Klaas was immers een Turk) maar een Oosterse. Pas eeuwen na zijn dood zagen we Sinterklaas als een goed excuus om plezier te maken.
Tradities veranderen. Een poos lang werd Sint als een opvoedkundige boeman gebruikt, die luie kinderen aanspoorde om harder te werken, en vlijtige kinderen beloonde. In de late middeleeuwen was Sinterklaas een soort carnaval; kinderen gingen verkleed de straat op en volwassenen werden dronken en vochten elkaar het marktplein af.
Ook een leuke traditie was het geselen, vierendelen en raddraaien van vermeende criminelen en heksen op het marktplein, maar ook die traditie hebben we los kunnen laten.
Wij maken ons nu massaal kwaad om de Russische traditie om homo’s kapot te maken, dus moeten we niet al te hard gillen als het buitenland verbaasd vraagt waarom we blackface promoten.
“Maar ik las op Facebook dat Sint Nicolaas juist zwarte slaven bevrijdde en ze in dienst nam en goed voor ze was!!?!”
Dat bericht op Facebook is bullshit. Er is nergens enig bewijs te vinden dan Sint Nicolaas iets te maken had met het bevrijden van slaven.
“Maar verandering is eng en ik wil dat alles hetzelfde blijft!”
Shhh, alles komt goed, echt waar. Als jij het leuk vindt om Sinterklaas te vieren, moet je dat lekker doen. Maar zeg nou eerlijk, wordt het feest minder gezellig als een paar volwassen mensen hun gezicht niet volsmeren met zwarte of bruine schmink? Als je oprecht vindt dat Piet geen racisme is, kan hij net zo goed paars of wit zijn.
